top of page
NEO PI-R Yukarı

NEO PI-R

NEO PI-R, iÅŸ dünyasında yetkinlik deÄŸerlendirme ve yetkinlik geliÅŸtirme amacıyla kullanılan bir kiÅŸilik ölçüm aracıdır. NEO PI-R’ın ölçtüÄŸü kiÅŸilik boyutlarının yetkinliklerle olan iliÅŸkisi birçok bilimsel araÅŸtırma tarafından gösterilmiÅŸtir.  Böylece iÅŸyerlerinde NEO PI-R kullanımı ile kiÅŸilerin davranışsal yetkinliklerini yüksek geçerlilikle öngörmek mümkün olmaktadır.

 

NEO PI-R kiÅŸilik kuramlarında en güncel yaklaşım olan BeÅŸ Faktör Modeli’nden yola çıkarak tasarlanmış, günümüzde dünyanın birçok ülkesinde en yaygın kullanıma sahip kiÅŸilik envanterlerinden biridir. Amerika BirleÅŸik Devletleri’nde National Institute of Health’te bulunan Paul Costa, Ph. D. ve Robert McCrae, Ph.D. tarafından ilk olarak 1985 yılında geliÅŸtirilmiÅŸ olan envanter, 1992 yılında o zamana kadar yapılan araÅŸtırmaların bulgularından yola çıkarak son haline getirilmiÅŸtir. Ä°ngiltere’den Çin’e, Ä°srail’den Rusya’ya kadar çok sayıda ülkenin diline çevrilmiÅŸ olan bu envanterin tüm bu ülkelerde yapılmış olan araÅŸtırmaları da bulunmaktadır. Envanterin en önemli üstünlüklerinden biri, deÄŸiÅŸik ülke ve kültürlerde uygulandığında benzeri sonuçları vermesidir.

 

NEO PI-R’ın Türkçe uyarlaması orijinal envanterin yazarları ile iÅŸbirliÄŸi içinde Koç Üniversitesi Psikoloji Bölümü’nden Prof. Dr. Sami Gülgöz tarafından yapılmış olup uyarlaması yapılan test ve envanterlerde gerekli görülen bilimsel denetimlerden geçmiÅŸtir. Envanterin ilk norm çalışması bilimsel hakemler ve editörlerin incelemesinden sonra yayınlanmaya deÄŸer görülmüÅŸtür (The Five-Factor Model of Personality Across Cultures). Ardından gelen geniÅŸletilmiÅŸ örneklem çalışmalarıyla Türkiye uyarlamasına son hali verilerek envanterin Türkiye’de yayın ve dağıtım hakları alınmıştır.

 

Halen NEO PI-R ve onun kısa formu olan NEO FFI yurt dışında olduÄŸu gibi Türkiye’de de birçok araÅŸtırmada kullanılmakta ve bu çalışmalardan bilimsel yayınlar Science dergisi gibi prestijli dergilerde çıkmaktadır.

 

Assess, Psychological Assessment Resources, Inc. tarafından yetkilendirilmiÅŸ Türkiye'deki tek NEO PI-R temsilcisidir.

5 Faktör Modeli

​

BeÅŸ Faktör Modeli uzun bir geçmiÅŸi olan yeni bir bakış açısı olarak görülebilir. Önceki nesil bakış açılarından farklı olarak teoriye deÄŸil bilimsel gözleme dayalı olup kiÅŸiliÄŸi beÅŸ temel boyutta ele alır. Ä°nsanları kategorilere bölmektense çeÅŸitli kiÅŸilik boyutlarında farklı düzeylere yerleÅŸtirir. 

​

Son yirmi yılda kiÅŸilik alanındaki araÅŸtırmalarda BeÅŸ Faktör yaklaşımı temel paradigma olarak kabul edilmiÅŸtir. Çok sayıda bağımsız araÅŸtırmacının farklı ülkelerde yaptığı bilimsel araÅŸtırmalar beÅŸ faktör yapısını destekleyen bulgular sunmuÅŸlardır. Bu bulguları saÄŸlayan çeÅŸitli kiÅŸilik ölçüm araçları bulunmaktadır.  AraÅŸtırmalarda beÅŸ faktör yapısını göstermenin yanı sıra bilim insanları, bu kiÅŸilik özelliklerinin önemli oranda kalıtımla geçmekte olduÄŸunu, yetiÅŸkinlerde yaÅŸla beraber çok fazla bir deÄŸiÅŸimin olmadığını ve kiÅŸilik özelliklerinin beyin yapılarındaki farklılıklarla ilintili olduÄŸunu göstermiÅŸlerdir.

 

NEO PI-R kiÅŸilik envanterini oluÅŸturan araÅŸtırmacılar, Paul Costa ve Robert McCrae BeÅŸ Faktör Modelini oluÅŸturan beÅŸ ana boyutu 30 alt boyutta incelemiÅŸlerdir.

NEO PI-R’da KiÅŸilik Boyutları  

NEO PI-R Kullanım Alanları

​

NEO PI-R KiÅŸilik Envanteri kullanılarak yapılan yetkinlik deÄŸerlendirmeleri en yaygın olarak aÅŸağıdaki alanlarda kullanılmaktadır: 

 

  • Ölçme DeÄŸerlendirme ve GeliÅŸim Merkezleri

  • Yetkinlik Bazlı Görev Profili Ölçümü

  • Seçme ve YerleÅŸtirme

  • Kariyer GeliÅŸimi

  • Yönetim, Liderlik, Satış, Çatışma Yönetimi, Ekip Çalışması gibi Davranış Stillerin Belirlenmesi

  • EÄŸitim ve GeliÅŸim Ä°htiyacı Belirlenmesi ve Tasarımı

  • KiÅŸisel ve Yönetimsel Koçluk ve Rehberlik

  • ÖÄŸrenme Stillerinin Belirlenmesi

  • Ardıl Planlama/Yedekleme

  • KiÅŸisel GeliÅŸim ve Kariyer Danışmanlığı

NEO PI-R Raporları

KiÅŸilerin NEO PI-R envanterine verdikleri cevaplardan kapsamlı deÄŸerlendirme raporları oluÅŸturulur. Bu raporların incelenmesiyle kiÅŸinin davranışları, eÄŸilimleri, tutumları, yaklaşımları, iÅŸ ortamında sergilediÄŸi güçlü yönleri ve geliÅŸme ihtiyacı gösteren özellikleri hakkında bilgi edinilir. KiÅŸinin, Problem Çözme (düÅŸüncelerini organize etme, karar verme, risk alma), Planlama, Organizasyon ve Uygulama (hareket odaklılık, sorumluluk bilinci, deÄŸiÅŸime açıklık, liderlik özellikleri), KiÅŸiler Arası Ä°liÅŸkiler (açıklık, diÄŸerlerine güven, uyum, sosyallik), Duygu ve Ruh Hali (kiÅŸinin öz deÄŸerleri, özel ve iÅŸ yaÅŸamına yaklaşımı, duygusal dengesi ve zekası, öz disiplini ile kontrolü ve stresle ve kaygıyla baÅŸ etme yöntemleri) gibi çeÅŸitli alanlardaki yetkinlikleri hakkında bilgi edinilir.

Profil Rapor

KiÅŸinin 5 ana boyut ve 30 alt boyut deÄŸerlendirmesini tek sayfada beÅŸ düzeyde (Çok DüÅŸük, DüÅŸük, Orta, Yüksek, Çok Yüksek) grafik bir rapor olarak sunar. Genel bir izlenim edinme, uç özellikleri belirleme, yetkinlik profilleri veya iÅŸ profilleri için geliÅŸtirilmiÅŸ ÅŸablonlarla karşılaÅŸtırma amacıyla kolayca kullanılabilir.

Özet Rapor

Envanter sonuçlarını oluÅŸturan beÅŸ ana boyut ve 30 alt boyutta norm grubuna göre kiÅŸinin konumunu gösterir. Sonuçlar her boyutun ve alt boyutun tanımlarını ve anlamlarını da içerecek bir biçimde 6 sayfalık grafik bir rapor halinde sunulur. Profil rapordan daha ayrıntılı bir deÄŸerlendirme yapma olanağı saÄŸlar.

Görev Uyum Raporu

Söz konusu görevin yetkinliklerin-den yola çıkarak ideal bir kiÅŸilik profili oluÅŸturulduktan sonra bireyin kiÅŸilik özellikleriyle ideal profil aynı rapor üzerinde kıyaslanarak kiÅŸilik özellikleriyle iÅŸin yetkinlikleri arasındaki uyuma bakılır. Aynı kurumda tanımlanmış birden fazla görev bazında incele-nerek hangi göreve uygun olduÄŸu otomatik olarak belirlenebilir.

Ayrıntılı Rapor

BeÅŸ ana boyuta ve her boyutun alt boyutlarına iliÅŸkin ayrıntılı bilgi sunar ve kiÅŸinin aldığı puana göre derinlemesine bir deÄŸerlendirmesini sunar. Özellikle kariyer geliÅŸimi ve danışmanlığı saÄŸlamak açısından önemli bilgiler saÄŸlar. 

Davranış Tarzları Raporu

Bu raporda diğerlerinden farklı olarak boyutlar arasındaki ilişkiler ikişer boyutun yer aldığı kadranlarda ele alınır.

 

Envanterdeki deÄŸiÅŸik boyutların eÅŸleÅŸtirilmesi sonucu 11 yetkinlik ve 44 deÄŸiÅŸik davranış ve kiÅŸilik tarzı ortaya çıkar. KiÅŸiler envanterdeki maddeleri yanıtlama biçimlerine göre;

​

  • Duygu ve Ruh Hali

  • Savunma Tarzı

  • Öfkeyle BaÅŸ Etme

  • Özdenetim

  • Ä°lgi Tarzı

  • KiÅŸilerarası Ä°liÅŸki Tarzı

  • Çalışma Temposu

  • DüÅŸünce Tarzı

  • ÖÄŸrenme Tarzı

  • Karakter Tarzı

  • Rekabet Ortamında Davranış Tarzı 

 

yönlerinden deÄŸerlendirilip tarzlarına göre gruplanır. Bu rapor kiÅŸinin en ayırt edici özelliklerinin, tutumlarının ve davranış tarzlarının iÅŸyerinde ve özel yaÅŸantılarındaki yansımalarını ve olası sonuçlarını da içerir.

NEO PI-R Yetkinlik Profili

Yetkinlik profili, NEO PI-R kullanılarak iÅŸyerinde gereken yetkinliklerin envanterdeki boyutlarla tespit edilmesini saÄŸlar. Ä°ÅŸyerlerinde en yaygın kullanılan 54 yetkinlikle NEO PI-R’ın ölçtüÄŸü özellikler arasında çok yakın bir iliÅŸki olduÄŸu bilimsel araÅŸtırmalarca ortaya konmuÅŸtur. Bu araÅŸtırmalardan derlenen bilgilerle her yetkinlik için önemli olan boyutlar ve bu boyutlarda o yetkinliÄŸin göstergesi olan puan aralığı belirlenmiÅŸtir. Dolayısı ile her yetkinlik ve yetkinlik grubu için farklı boyutları içeren bir profil elde edilmiÅŸtir.

 

Ä°ÅŸ tanımları yapılırken belirlenmiÅŸ olan yetkinliklerin profilleri bir araya getirilerek NEO PI-R kullanılarak bir iÅŸ profili yaratma olanağı saÄŸlanmaktadır. Yaratılan iÅŸ profilleri de ÅŸablon olarak kullanılıp kiÅŸi profilleri ile karşılaÅŸtırılır ve kiÅŸinin o iÅŸe uyumu ile geliÅŸme gerektiren özellikleri kolaylıkla belirlenebilir.

bottom of page